پراگلایدر چیست؟

پرواز آرزوی دیرینه بشر بود. هر بار که به آسمان نگاه می‌کرد و پرواز پرندگان را می‌دید به این فکر می‌کرد که ای کاش می‌توانست مثل آنها آزادانه در آسمان سیر کند. شوق پرواز برخی را بر آن می‌داشت که دست به ساخت وسیله‌ای بزنند که آنها را به آسمان ببرد و سرانجام با ساخت بالون و بعد هواپیما بشر توانست مثل پرندگان و حتی بهتر از آنها در آسمان به پرواز درآید.
پاراگلایدر (paraglider) هم یکی دیگر از اختراعات بشر است که حس ناب پرواز آزادانه را برای او به ارمغان آورد. ویژگی‌های منحصر به فرد پاراگلایدر باعث شد که طرفداران زیادی در سراسر جهان پیدا کند و در حال حاضر به یکی از محبوبترین وسایل پروازی تبدیل شود. پاراگلایدر یکی از امنترین، ارزانترین، قابل حملترین و شاید بهترین وسیله پروازی هست که تا حد زیادی حس واقعی پرواز آزادانه مانند پرندگان را فراهم می‌کند.

تاریخچه پاراگلایدر

پاراگلایدر به یکباره اختراع نشد، بلکه به طور تدریجی از تکامل چتر نجات به وجود آمد. چتر نجات بر خلاف پاراگلایدر قابلیت پرواز ندارد و فقط سرعت سقوط را کاهش می‌دهد. در طول زمان افرادی سعی کردند که با تغییر طراحی چترهای نجات قابلیت کنترل پذیری و گلایدینگ آن را افزایش دهند.
در سال 1963 دومینا جالبرت کانادایی طرح اختراع یک چتر نجات قابل کنترل با ساختار چند سلولی را ثبت کرد. چتر نجات او ساختار airfoil داشت. او آن را parafoil نامید که در واقع نسخه ابتدایی چتر نجات ram-air بود. پاراگلایدر امروزی ریشه‌های خود را مدیون اختراع این فرد است.
در سال 1971 ، رویای جالبرت برای ایجاد یک چتر نجات ram-air محقق شد. او با همکاری تئودور هالسایزر، نمونه اولیه آن چتر نجات را برای نیروی هوایی ایالات متحده و ناسا ساخت. آنها در حالی که نمونه اولیه خود را در تونل باد در پایگاه هوایی اوهایو، ایالات متحده آمریکا آزمایش می‌کردند، متوجه شدند که کشش آن به مراتب قوی تر از هر چتر نجات دیگری است که تا به حال تجربه‌اش کرده‌اند.

در اوایل دهه 70 استفاده از چترهای ram air در انگلیس رواج پیدا کرد. آنها چترها را با یدک کش می‌کشیدند و در ارتفاع معین رها می‌کردند. ولی افرادی که از این چتر‌ها استفاده می‌کردند معمولا فرود سختی داشتند. از آنجا بود که به فکر ساخت چترهایی با قابلیت لندینگ بهتر افتادند.
در سال 1978 ، سه تن از چتربازان فرانسوی تکنیک دویدن و به پرواز در آوردن از شیب را در منطقه Mieussy فرانسه ارائه کردند و به این ترتیب آنها اصلی ترین اقدام را در جهت تعالی پاراگلایدر انجام دادند و همچنین Mieussy را به عنوان مهد پاراگلایدر معرفی کردند .
افراد زیادی در اروپا و سایر نقاط دنیا شروع به توسعه و استفاده از پاراگلایدر کردند و از دهه 1980 تجهیزات همچنان در حال پیشرفت است و تعداد خلبانان پاراگلایدر و سایت های پروازی همچنان در حال افزایش است.
اولین قهرمانی جهان (غیررسمی) پاراگلایدر در سال 1987 در سوئیس و اولین مسابقات رسمی پاراگلایدر FAI در سال 1989 در اتریش برگزار شد.
اروپا بیشترین رشد را در ورزش پاراگلایدر دیده است، به طوری که فرانسه تنها در سال 2011 بیش از 25000 خلبان فعال را به ثبت رساند.

ساختار پاراگلایدر

پاراگلایدر(paraglider) از دو کلمه para به معنی ( چتر ) و glider (وسیله پروازی بدون موتور) تشکیل شده است. یعنی چتری که در ازای افت ارتفاع، به میزان مشخصی هم به سمت جلو حرکت می کند. به طور مثال به ازای هر 1 متر که به سمت پایین نزول می‌کند 10 متر هم به جلو حرکت خواهد کرد ولی شاید شما فکر کنید پس ما فقط می‌توانیم از ارتفاعی بپریم و به سمت پایین در حرکت باشیم ولی واقعیت این است که خلبانان پاراگلایدر با استفاده از جریانات هوای بالارونده و چرخش در آنها می‌توانند ارتفاع خود را افزایش دهند به طوری که قادرند مسافت های طولانی را با این روش طی کنند. به طور مثال رکورد میزان مسافت طی شده توسط پاراگلایدر در سال 2016 حدود 551 کیلومتر بود که با 12 ساعت پرواز مستمر به دست آمد.

اجزا تشکیل دهنده پاراگلایدر به طور کلی شامل بال (canopy)، نخهای نگهدارنده (lines) و صندلی (harness) می‌باشد.

بال از دو لایه پارچه مخصوص تشکیل شده که به شکل خاصی به یکدیگر متصل شده و سلولهایی را ایجاد کرده‌اند که در هنگام پرواز هوا به درون آنها وارد شده و شکل airfoil یا همان شکل بال هواپیما به خود می‌گیرد. این شکل بال باعث می‌شود در هنگام حرکت نیروی بالابرنده ایجاد کند و به جای اینکه با سرعت به پایین نزول کند، در هوا باقی بماند و پرواز کند.

بال با استفاده از نخهای مخصوصی که مقاومت بالایی دارند به صندلی متصل می‌شود. نخها علاوه بر اتصال بال به صندلی وظیفه کنترل پاراگلایدر را نیز بر عهده دارند. نخها به گونه ای به بال متصل شده‌اند که با کشیدن هر کدام قسمت خاصی از بال تحت تاثیر قرار گرفته و به این طریق خلبان می‌تواند وسیله پروازی را کنترل کند. لاین هایی که در اختیار خلبان است شامل A, B, C و brake می‌باشد. پر استفاده ترین لاین همان brake است که نقش ترمز و همینطور فرمان را برای پاراگلایدر بازی می‌کند.

بال توسط لاین ها و کارابین به هارنس متصل میشود که در واقع نشیمنگاه پاراگلایدر است و با تسمه‌ها و اتصالاتی به بدن خلبان متصل می‌شود. هارنس معمولا بجز نشیمنگاه دارای بخش‌های دیگری هم می‌باشد. مثلا چتر نجات در هارنس قرار گرفته و در زیر آن نیز معمولا ضربه گیری قرار دارد که به آن ایربگ می‌گویند که در صورت برخورد با زمین تا حدودی جلوی ضربه را می‌گیرد. همچنین هارنس حکم کوله پشتی را دارد و بال و سایر تجهیزات در آن قرار می‌گیرد. البته مدل های مختلفی از هارنس وجود دارد و لزوما همه آنها ویژگی های یکسانی ندارند.

امنیت در پرواز با پاراگلایدر

در یک کلام ایمنی پاراگلایدر به مقداری است که شما آن را ایمن نگاه می‌دارید. ورزش پاراگلایدر جزو ورزشهای مخاطره آمیز است، یعنی در صورت انجام اشتباهاتی ممکن است باعث حادثه شود. ولی با این وجود پرواز با پاراگلایدر حتی از رانندگی با اتومبیل هم ایمن تر است. برای اثبات این ادعا کافی است به آمار حوادث این دو نگاهی بیندازیم. بر طبق آمار حوادث جاده ای آمریکا در سال 2011 یک مرگ ناشی از حوادث جاده ای از هر 10000 راننده اتفاق افتاده که در مقایسه با پاراگلایدر که یک مورد در ازای هر 11000 خلبان بود. و این نشان دهنده سطح ایمنی پرواز با پاراگلایدر است. در ساخت پاراگلایدر از استاندارد های ایمنی بالایی استفاده می‌شود و مقاومت مواد استفاده شده در آن بسیار بالا است و در صورت استفاده صحیح و رعایت نکات ایمنی پرواز، احتمال به وجود آمدن حادثه بسیار پایین است.

معمولا بیشتر حوادث رخ داده در بین خلبان های مبتدی و در 10 پرواز اول به وجود می‌آید که به چند دلیل می‌توان آن را توجیه کرد. یک اینکه خلبان تجربه کافی در کنترل وسیله پروازی خود را ندارد و نمی‌تواند به درستی از پس شرایط پیچیده پروازی برآید. و یا به دلیل تجربه کم و نا آشنا بودن با سایت پروازی یا شرایط آب و هوایی در محیط نا مناسب به پرواز بپردازد. مورد بعد ارتفاع پرواز است. هرچه در ارتفاع بالاتری پرواز کنید امنیت بیشتری خواهید داشت. به این دلیل که در صورت به وجود آمدن مشکلی در وسیله پروازی فرصت بیشتری خواهید داشت تا آن را بازیابی کنید یا از چتر نجات استفاده کنید.
و این موارد نشان دهنده لزوم بهره گیری از یک مربی با تجربه در مراحل یادگیری پاراگلایدر را نشان می‌دهد که بتواند در شروع کار تجربیات خود را در اختیار شما قرار دهد.

طریقه پرواز با پاراگلایدر

برای پرواز با پاراگلایدر می‌توانید به دو روش عمل کنید. یکی از کم دردسر و ارزانترین راه‌ها برای پرواز اینست که با یک خلبان دیگر به صورت دو نفره یا به اصطلاح تندم (tandem) پرواز کنید. خلبانان زیادی در نقاط مختلف کشور در زمینه پرواز های تفریحی فعالیت می‌کنند که می‌توانید با جستجو در اینترنت به راحتی آنها را پیدا کنید و با هزینه ای معقول پرواز با پاراگلایدر را تجربه کنید.

و اگر تصمیم دارید به صورت جدی وارد این رشته شوید و توان مالی مناسبی دارید می‌توانید در دوره‌های آموزش خلبانی پاراگلایدر شرکت کرده و بعد از طی دوره های آموزشی و دریافت گواهینامه خلبانی و خرید تجهیزات، از پرواز در آسمان لذت ببرید. در حال حاضر تقریبا در اکثر نقاط کشور سایت‌های پروازی وجود دارد و افراد زیادی مشغول فعالیت در این ورزش هستند. با کمی جستجو در وب یا شبکه های اجتماعی می‌توانید نزدیکترین گروه پروازی اطراف خود را پیدا کنید و به آنها ملحق شوید.

هزینه‌ها و قیمت پاراگلایدر

پاراگلایدر جزو ارزانترین وسایل پروازی می‌باشد ولی با این وجود نمی‌توان آن را ورزش ارزانی در نظر گرفت. علاوه بر اینکه در ایران به دلیل ارزش کم ریال به نسبت گران و لاکچری محسوب می‌شود.
هزینه‌های شروع پرواز با پاراگلایدر شامل هزینه دوره‌های آموزشی و خرید تجهیزات می‌باشد. در این مقاله به دلیل نوسان ارزش ریال نرخها به دلار ذکر می‌شوند.
برای اینکه بتوانید با پاراگلایدر پرواز کنید باید حتما دوره‌های آموزش خلبانی را در این رشته بگذرانید و گواهی خلبانی از فدراسیون ورزش های هوایی دریافت کنید. بسته به اینکه تا چه مرحله‌ای قصد ادامه این ورزش را دارید ، بعد از طی دوره مبتدی می‌توانید آموزش را تا دوره پیشرفته دنبال کنید که هر دوره به طور متوسط 150 دلار برای شما هزینه خواهد داشت.

هزینه خرید تجهیزات پاراگلایدر هم شامل:

• قیمت کانوپی (بال): حدود 2000 تا 3000 دلار
• قیمت هارنس: حدود 500 تا 1000 دلار
• قیمت کمکی (چتر نجات): حدود 400 تا 600 دلار
• قیمت کلاه ایمنی: حدود 100 دلار

تجهیزات جانبی دیگری نیز مانند بیسیم، دوربین و وریو متر وجود دارند که الزامی نیستند و از ذکر آن در اینجا خودداری شده است. توجه داشته باشید برای شروع یادگیری و شرکت در دوره مبتدی نیازی به تهیه تجهیزات پرواز نیست و مربی آنها را در اختیار شما قرار خواهد داد. ولی در صورتی که قصد ادامه آموزش و فعالیت در این رشته را داشته باشید باید تجهیزات را تهیه کنید.
نکته دیگر قابل ذکر در اینجا وجود تجهیزات دست دوم است که با قیمت کمتری قابل تهیه می‌باشد ولی باید بسیار در خرید این تجهیزات دقت کنید که چه مقدار پرواز داشته است و چه مقدار فرسوده شده. معمولا تجهیزات پروازی دارای عمر مفید 3 تا 5 سال می‌باشد و بعد از آن باید تعویض شود. تجهیزات فرسوده علاوه بر مخاطرات ایمنی، بر روی کیفیت پرواز هم تاثیر منفی دارد. به طور مثال پارچه کانوپی بعد از گذشت مدت زمان خاصی خاصیت نفوذپذیری هوا در آن کاهش می‌یابد و این مورد مستقیما روی کیفیت پرواز شما تاثیر می‌گذارد. مشکل اینجاست با بررسی ظاهری به راحتی نمی‌توان میزان فرسودگی را تشخیص داد. چون تجهیزات پروازی به دلیل مقاومت بالا به راحتی دچار پارگی و آسیب ظاهری نمی‌شوند و صرفا با توجه به سلامت فیزیکی نمی‌توان کیفیت تجهیزات را تضمین کرد. سعی کنید حداقل بال را به صورت نو تهیه کنید و دیگر تجهیزات را هم با کمک افراد با تجربه و قابل اطمینان تهیه نمایید. یادتان نرود که مهمترین چیز در وهله اول ایمنی و سلامت شما است.